Przejdź do zawartości

Wyżyna Kielecka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wyżyna Kielecka
Mapa regionu
Megaregion

Pozaalpejska Europa Środkowa

Prowincja

Wyżyny Polskie

Podprowincja

Wyżyna Małopolska

Makroregion

Wyżyna Kielecka

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Polska
woj. świętokrzyskie
woj. mazowieckie
woj. łódzkie

Wyżyna Kielecka (342.3) – nazywana dawniej Wyżyną Kielecko-Sandomierską, rozciąga się między Pilicą a Wisłą (od okolic Opoczna na północnym zachodzie do rejonu Sandomierza na południowym wschodzie). Pod względem rzeźby jest to pas fałdowań paleozoicznych i mezozoicznych, przy czym paleozoik pokrywają w części utwory czwartorzędowe (polodowcowe). W środku obszaru dominują Góry Świętokrzyskie z Łysicą (614 m n.p.m.), leżącą w paśmie Łysogór.

W skład Wyżyny Kieleckiej wchodzą mezoregiony:

Wyżyna Kielecka jest pozostałością większego i wyższego górotworu hercyńskiego. Powstałe wtedy góry fałdowe zajmowały obszar Gór Świętokrzyskich i Wyżyny Sandomierskiej. Skały które tu występują to kwarcyty (twarde zmetamorfizowane piaskowce) kambryjskie i dewońskie, wapienie kredowe i jurajskie, piaskowce triasowe, a także marmury, łupki oraz iły.

Zróżnicowana odporność skał na wietrzenie spowodowała powstanie tzw. rzeźby rusztowej. Tworzą ją łańcuchy górskie i wysokie wzniesienia zbudowane z twardych, mniej podatnych na erozję skał, poprzecinanych zagłębieniami powstałymi w skałach miękkich (łupkach, iłach), bardziej podatnych na erozję. Jest to typowy przykład uzależnienia rzeźby od budowy geologicznej.

Lądolód skandynawski pozostawił tu swoje ślady w postaci moreny dennej płaskiej i licznych pól piaszczystych.

Najsurowszy klimat na wyżynach panuje w Górach Świętokrzyskich. Odnotowuje się tu najniższą w regionie średnią temperaturę powietrza i najwyższe opady. Długość okresu wegetacyjnego nie przekracza tu 190 dni.

W południowo-wschodniej części Wyżyny Kieleckiej leży Wyżyna Sandomierska. Jest to obszar wybitnie rolniczy, charakteryzujący się dobrymi warunkami glebowymi (czarnoziemy i gleby brunatne wykształcone na lessach) oraz dogodnym klimatem (okres wegetacyjny trwający około 220 dni). Uprawia się tu głównie pszenicę, buraki cukrowe, a także warzywa i owoce.