Tuberphradonoma
| Tuberphradonoma | |
| Hava, 2021 | |
| Okres istnienia: cenoman | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
Tuberphradonoma |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Tuberphradonoma burmitica Hava, 2021 | |
Tuberphradonoma – wymarły rodzaj chrząszczy z rodziny podrywkowatych. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Tuberphradonoma burmitica. Żył w kredzie na terenie współczesnej Mjanmy.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2021 roku przez Jiříego Hávę na łamach „Euroasian Entomological Journal”. Opisu dokonano na podstawie dwóch inkluzji w bursztynie birmańskim, odnalezionych w dolinie Hukawng na terenie birmańskiego stanu Kaczin. Skamieniałość datowana jest na wczesny cenoman. Nazwa rodzajowa to połączenie łacińskiego tuberculus, oznaczającego „guzkowany”, i nazwy rodzajowej Phradonoma, natomiast epitet gatunkowy oznacza po łacinie „burmitowy”[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o owalnym w zarysie ciele długości od 2,07 do 2,52 mm, ubarwionym czarno i porośniętym z wierzchu długimi, sterczącymi, czarnymi szczecinkami, od spodu zaś szczecinkami krótszymi i położonymi. Głowa była drobno punktowana, zaopatrzona w duże oczy złożone z mikroszczecinkami oraz słabo widoczne przyoczko. Osadzone w zamkniętych panewkach czułki budowało jedenaście członów, z których trzy ostatnie formowały buławkę. Matowe, skąpo punktowane przedplecze miało dwa małe wciski przed niewielką, trójkątną tarczką. Grubo i skąpo punktowane pokrywy miały duże guzy barkowe. Przedpiersie wypuszczało ku przodowi kołnierz. Odnóża przedniej pary miały pozbawione kolców golenie i krótkie człony stóp. Stopy pozostałych par zbudowane były z dość długich członów[1].
Paleoekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedliskiem tego owada były gorące i wilgotne tropikalne lasy deszczowe o bujnej roślinności. Zdominowane były przez araukariowate, zwłaszcza z rodzaju agatis, ale występowały tu też sekwoje, metasekwoje, sosny, cedry i cyprysy. Piętro podszytu tworzyły głównie paprocie i widłaki właściwe. Pory roku determinowane były głównie przez opady[2]. Lasy te rosły nad brzegami rzek, jezior, lagun czy estuariów, o czym świadczy udział fauny słodkowodnej[3]. Nie były odległe od wybrzeży morskich, jako że w bursztynie birmańskim czasem spotkać można organizmy słonowodne, a zwłaszcza ślady ich działalności[4][5]. Biota lasów cechowała się dużą bioróżnorodnością; do 2022 roku stwierdzono w burmicie około 2390 gatunków, 1575 rodzajów i 689 rodzin organizmów lądowych i słodkowodnych, w tym ponad 2240 gatunków, 1445 rodzajów, 612 rodzin, 66 rzędów i 8 gromad stawonogów[6]. Faunę skórnikowatych reprezentują wśród nich także Attagenus burmiticus, Attagenus lundi, Attagenus secundus, Cretodermestes palpalis, Dermestes larvalis i Cretomegatoma atypica, ta ostatnia z tego samego co Tuberphradonoma plemienia[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Jiří Háva. Two new genera and species of Dermestidae (Coleoptera) from Cretaceous Burmese amber. „Euroasian Entomological Journal”. 20 (6), s. 343-345, 2021. DOI: 10.15298/euroasentj.20.6.08.
- ↑ George Poinar, Roberta Poinar: What Bugged the Dinosaurs?: Insects, Disease, and Death in the Cretaceous. Princeton University Press, 2008, s. 17-36. ISBN 978-0691124315.
- ↑ Ivan N. Bolotov, Olga V. Aksenova, Ilya V. Vikhrev, Ekaterina S. Konopleva, Yulia E. Chapurina, Alexander V. Kondakov,. A new fossil piddock (Bivalvia: Pholadidae) may indicate estuarine to freshwater environments near Cretaceous amber-producing forests in Myanmar. „Scientific Reports”. 11 (1), 2021. DOI: 10.1038/s41598-021-86241-y. ISSN 2045-2322.
- ↑ Mao, Y.; Liang, K.; Su, Y.; Li, J.; Rao, X.; Zhang, H.; Xia, F.; Fu, Y.; Cai, C.; Huang, D.. Various amberground marine animals on Burmese amber with discussions on its age. „Palaeoentomology”. 1 (1), 2018. DOI: 10.11646/palaeoentomology.1.1.11.. ISSN 2624-2834.
- ↑ Yu, T.; Kelly, R.; Mu, L; Ross, A.; Kennedy, J.; Broly, P.; Xia, F.; Zhang, H.; Wang, B.; Dilcher, D.. An ammonite trapped in Burmese amber. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 116 (23), s. 11345–11350, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1821292116. ISSN 0027-8424.
- ↑ Andrew J. Ross: Burmese (Myanmar) amber taxa, on-line supplement v.2022.1. 14-10-2022. [dostęp 2023-09-16].