Ewa Szumańska
Data i miejsce urodzenia |
20 maja 1921 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
17 maja 2011 |
Zawód, zajęcie |
pisarka, reportażystka, satyryczka |
Ewa Szumańska-Szmorlińska (ur. 20 maja 1921 w Warszawie, zm. 17 maja 2011 we Wrocławiu[1]) – polska pisarka, reportażystka, scenarzystka filmowa, autorka słuchowisk radiowych i satyryk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Będąc studentką podziemnego PIST-u, w czasie II wojny światowej, została zaprzysiężona jako żołnierz Armii Krajowej. Pod pseudonimem „Wanda II” służyła w grupie nr 6 kontrwywiadu Okręgu Warszawskiego przy Komendzie Głównej ZWZ AK, która zajmowała się rozpracowywaniem osób podejrzanych i ostrzeganiem sprzyjających podziemiu osób trzecich przed donosami. Uczestniczyła w powstaniu warszawskim. Zadebiutowała jako reportażystka w 1944. Była następnie jeńcem stalagu IV-B/H Zeithain.
Po wojnie studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Łódzkim. Uczyła się aktorstwa w studio przy Starym Teatrze w Krakowie, pod koniec lat 40. występowała w teatrach krakowskich, łódzkich i wrocławskich. Debiutowała na scenie w 1946, w prasie w 1947, w radiu w 1948, w literaturze w 1963.
Od 1958 była współautorką programu „Studio 202” w Polskim Radio Wrocław; była wieloletnim współtwórcą Programu III Polskiego Radia, znana m.in. z popularnej serii skeczy „Z pamiętnika młodej lekarki”. Do października 2010 była także felietonistką „Tygodnika Powszechnego”[2].
Po wprowadzeniu stanu wojennego została zmuszona do odejścia z Polskiego Radia, gdy „nie wyraziła skruchy” przed komisją weryfikacyjną i kwestionowała kompetencje jej członków do oceny dziennikarzy. Teksty Szumańskiej ukazywały się m.in. na łamach wrocławskiej „Obecności”[3].
W 1977 otrzymała nagrodę miasta Wrocławia, a w 1999 – nagrodę prezydenta Wrocławia.
W 2007 odmówiła złożenia oświadczenia lustracyjnego; w oświadczeniu przesłanym redakcjom prasowym napisała: „Chcę się w ten sposób pożegnać z moimi słuchaczami, ponieważ nie podpisałam pisemka, które należało podpisać, aby udowodnić, że się nie jest wielbłądzicą”[4].
Zmarła 17 maja 2011 we Wrocławiu wskutek rozległego wylewu[1]. Została pochowana na cmentarzu Świętego Ducha przy ul. Bardzkiej.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Była żoną Zbigniewa Szmorlińskiego, inżyniera, wykładowcy Politechniki Wrocławskiej. Od 1947 roku mieszkała we Wrocławiu.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Od 2018 roku jest patronką skweru na wrocławskich Krzykach[5].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- Eglantyna (słuchowisko radiowe, 1948), debiut literacki
- Tor przeszkód (wodewil sportowy w trzech aktach; wespół ze Stefanem Łosiem; uwagi inscenizacyjne Stanisław Bugajski; „Czytelnik” 1953); debiut sceniczny
- Ślady na oceanie (reportaże; „Czytelnik” 1963; seria: „Z żaglem”); debiut książkowy
- Przygoda w Lagos (powieść; Wydawnictwo Morskie 1964, 1970)
- Czekanie na pilota (powieść; „Czytelnik” 1966)
- Blizna (powieść; „Czytelnik” 1969)
- „Santa Maria” (powieść; „Czytelnik” 1971)
- Kołysanie (Wydawnictwo Morskie 1972)
- Prędzej (opowiadania; „Czytelnik” 1972)
- Inny rytm (reportaże; Wydawnictwo Morskie 1974)
- Camping (powieść; „Czytelnik” 1977)
- Miłość w odcieniu ochry (powieść; „Czytelnik” 1979)
- Tunes, Tunes (reportaże; Iskry 1979, ISBN 83-207-0097-3; seria: „Naokoło świata”)
- Moi przyjaciele Latynosi (reportaże; Iskry 1981, ISBN 83-207-0323-9; seria: „Naokoło świata”)
- Bizary (szkice; S.I.W. „Znak” 1987, ISBN 83-7006-059-5)
- Pięć lat (felietony; II obieg wydawniczy; Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA 1989)
- Trasy. Półprzewodnik turystyczny (S.I.W. „Znak” 1989, ISBN 83-7006-149-4)
- Obecność (szkice wspomnieniowe; S.I.W. „Znak” 1992, ISBN 83-7006-480-9)
- Skrwawione wzgórza Afryki. Opowieść o Burundi i Ruandzie (reportaże; S.I.W. „Znak” 1996, ISBN 83-7006-515-5)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b wroclaw.gazeta.pl: Ewa Szumańska zmarła w wieku 90 lat.. Gazeta Wyborcza Wrocław, 2011-05-17. [dostęp 2011-05-17]. (pol.).
- ↑ List – Własnym Głosem (felieton Ewy Szumańskiej) – Tygodnik Powszechny. 2010-10-05. [dostęp 2011-02-04].
- ↑ Joanna Hytrek-Hryciuk: Obecność (Wrocław). encysol.pl. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).
- ↑ "Młoda lekarka" Ewa Szumańska zmarła w wieku 90 lat
- ↑ Akty Prawne. uchwaly.um.wroc.pl. [dostęp 2019-05-01].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000, ISBN 83-7023-749-5, str. 820
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Szumańska w bazie filmpolski.pl
- Reportaż o pisarce
- Aktualne felietony Ewy Szumańskiej w Tygodniku Powszechnym
- Felietony Ewy Szumańskiej w Tygodniku Powszechnym sprzed 2004 r.
- „Ewa Szumańska wylustrowana z Polskiego Radia”
- Ewa Szumańska na stronie Wrocław. Miasto spotkań
- Kobiety – żołnierze Armii Krajowej
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy prozaicy
- Polscy reportażyści
- Polscy satyrycy
- Polscy scenarzyści filmowi
- Autorzy słuchowisk Polskiego Radia
- Polskie aktorki teatralne
- Kobiety – powstańcy warszawscy
- Pochowani na Cmentarzu Ducha Świętego we Wrocławiu
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Urodzeni w 1921
- Zmarli w 2011