Abram Rundstein
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
właściciel drukarni w Łodzi |
Abram Rundstein (Rundsztajn) (ur. 24 kwietnia 1869 w Sieradzu, zm. 24 lutego 1935 w Łodzi) – właściciel drukarni w Łodzi, przemysłowiec żydowskiego pochodzenia, społecznik, działacz oświatowy.
Biogram[edytuj | edytuj kod]
Syn Moszka i Anny (Chany) z Marzyńskich. Po ukończeniu gimnazjum odbywał służbę wojskową w 83 pułku piechoty armii rosyjskiej na Kaukazie, i pracując tam w pułkowej litografii nauczył się zawodu. Po zwolnieniu z wojska przyjechał do Łodzi i podjął pracę w drukarni Arona (Abrama) Majera Gutsztadta, z którego córką Rywką się ożenił.
W 1899 r. otrzymał koncesję na otwarcie własnej drukarni i w 1900 r. uruchomił ją przy ówczesnej ul. Dzielnej (obecnie ul. G. Narutowicza) instalując dwie prasy litograficzne i jedną drukarską. W 1901 r. przeniósł drukarnię na ul. Wschodnią 70, uzupełniając ją introligatornią.
W latach 1905-1906 sympatyzował z Polską Partią Socjalistyczną (PPS), drukując partyjne ulotki i odezwy. Wskutek nieporozumienia został ciężko ranny w zamachu dokonanym przez jedną z bojówek PPS, za co został przeproszony przez kierownictwo konspiracyjnej organizacji.
W latach 30. XX w. był współwłaścicielem firmy Nitecki i spółka przy ul. G. Narutowicza 28.
Chętnie udzielał się społecznie. Był prezesem Korporacji Przemysłu Graficznego Województwa Łódzkiego, członkiem Komisji Rewizyjnej w Stowarzyszeniu Właścicieli Drukarń i Litografii miasta Łodzi (założonym w 1907 r.)[1], członkiem zarządu Żydowskiego Klubu Rzemieślniczego, Centralnego Związku Rzemieślników Żydów Województwa Łódzkiego, Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Niesienia Pomocy Głuchoniemym „Ezras Ilmim”[2] oraz Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy „Ostatnia Wzajemna Posługa – Chesed-W'emes”.
W 1918 r. został powołany na stanowisko wiceprezesa zarządu gimnazjum Towarzystwa „Oświata”[3], które dzięki jego działaniom i finansowej pomocy łodzian zostało wykupione z rąk spadkobierców M. Witanowskiego i przekształcone w szkołę polską. Obok ks. Ignacego Skorupki, ówczesnego prezesa Towarzystwa i współzałożyciela gimnazjum, był najczynniejszym członkiem zarządu tej placówki oświatowej.
Jego ideą było doprowadzenie do harmonijnego i zgodnego współżycia uczniów bez względu na wyznanie i pochodzenie społeczne[4]. Funkcję wiceprezesa Towarzystwa „Oświata” pełnił do końca życia.
Żonaty z Rywką z Gutsztatów, miał synów: Maurycego (Moszka) (ur. 1 stycznia 1900), ginekologa, lekarza Kliniki Położniczo-Ginekologicznej Żydowskiego Towarzystwa Niesienia Pomocy Chorym „Linas Hacholim” w Łodzi i Janasa (ur. 14 maja 1906) oraz córki: Dorę (ur. 19 marca 1903), żonę Pawła Kochańskiego, Chawę (ur. 21 kwietnia 1904) i Sarę (ur. 15 marca 1905).
Spoczywa na cmentarzu żydowskim („nowym”) w Łodzi przy ul. Brackiej[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Wydany nakładem Magistratu m. Łodzi, Łódź 1919, s. 207
- ↑ Z siedzibą przy ul. Zielonej 23 Informator m. Łodzi z kalendarzem na 1920 rok, Łódź [1920] s. 428.
- ↑ Ignacy Skorupka założył Towarzystwo „Oświata”, zajmujące się rozwojem szkolnictwa polskiego i został jego prezesem. Towarzystwo to przejęło szkołę przy ul. Placowej (obecnie ul. I. Skorupki) – później placówka ta przyjęła imię ks. Ignacego Skorupki Polski Słownik Biograficzny.
- ↑ Statut Towarzystwa „Oświata” w Łodzi, Zgierz [1925] cyt za A. Kempa M. Szukalak Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom II A-Z s. 101.
- ↑ „Głos Poranny” 1935 nr 55, 61.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Kempa, Marek Szukalak: Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom II A-Z, Łódź 2002, Oficyna Bibliofilów, s. 101, ISBN 83-87522-52-X.
- Jacek Strzałkowski, Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 roku, Łódź: J. Strzałkowski, 1999, s. 120-121, ISBN 83-906647-1-2, OCLC 836572711.
- Wiesław Puś, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793-1914, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ISBN 83-7171-411-4, OCLC 830273491.
- Dzieje Żydów w Łodzi 1820-1944. Wybrane problemy. Pod redakcją Wiesława Pusia i Stanisława Liszewskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1991, ISBN 83-7016-571-0.